Provenance of the heavy metals in sand sediments of the Oman Sea (Sistan and Baluchestan district)

Abstract

منطقه مورد مطالعه در دریای عمان در محدوده استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. نمونه برداری از رسوبات سطحی بستر دریا در 16 نقطه به‌وسیله دستگاه گراب انجام گرفت. این رسوبات بر روی الک 200 تا 230 مش (ماسه بسیار ریز) و اغلب بر روی الک 230 مش قرار گرفتند. میانگین غلظت عناصر در رسوبات مورد بررسی به‌ترتیب (42/1) Cd، (99/9) Cu، (72/36) Zn، (18/181) Sr، (33/377) Mn و (55/20247) Fe است. انطباق غلظت عناصر روی و مس با فراوانی کانیهای تخریبی رسوبات بیانگر ارتباط بسیار نزدیک این عناصر با کانیهای بیوتیت و مسکویت است. منشأ این دو کانی، گرانودیوریت و گابروهای موجود در افیولیت های محدوده ایرانشهر و گرانیت-پگماتیت ها و شیست های موجود در افیولیت ها و فلیش های شمال منطقه است که از طریق حوضه آبریز باهوکلات به منطقه مورد مطالعه وارد شده اند. عناصر استرانسیم و کادمیوم از روند بسیار مشابهی با فراوانی ذرات کربناته رسوبات برخوردار می‌باشند که منشأ این عناصر را می توان سنگهای کربناته حوضه آب‌ریز زون مکران و خرده صدفهای موجود در محیط رسوب گذاری در نظر گرفت. عناصر آهن و منگنز عمدتاً در ارتباط با کانیهای سنگین موجود در نمونه های مورد مطالعه بوده و منشأ آنها غالباً گرانیت‌های بیوتیت دار کمپلکس قلامان و گرانودیوریت های موجود در افیولیت ها و گابروهای ناحیه فنوج می باشد که از طریق حوضه‌های آب‌ریز رابچ و باهوکلات به دریا وارد شده اند. تعیین شاخص غنی شدگی نشان می دهد که رسوبات دارای غنی شدگی زیاد تا حداکثر نسبت به کادمیوم بوده و نسبت به استرانسیم غنی شدگی متوسط تا زیاد دارند. عنصر روی حداقل تا متوسط غنی شدگی را نشان می‌دهد و عناصر آهن، مس و منگنز حداقل غنی شدگی را دارند.