تحلیل ویژگی‌های مضمونی، بصری و ساختاری در محراب‌های زرین‌فام دورۀ ایلخانی

Abstract

در سراسر تاریخچۀ سفالگری و از میان تمام شیوه‌های تزئین سفال، لعاب زرین‌فام به سبب درخشش و انعکاس طلاگونه‌اش همواره مورد توجه و تحسین همگان بوده‌است. کاشی‌های طلایی یا کاشی‌های زرین‌فام با آغاز قرن 7ق به تزیین محراب‌ها راه پیدا کردند. این شاهکارهای به جای مانده ‌از اعصار خوارزمشاهی، مغول، ایلخانی و حتی تیموری، نشان دهندۀ اوج به کارگیری تکنیک‌های تزئینی برای ساخت محراب‌ها هستند؛ لیکن از میان نمونه‌های برجای مانده در دوره‌های تاریخی مختلف، محراب‌های زرین‌فام دورۀ ایلخانی از کثرت و تنوع بیشتری برخوردارند. از همین رو، این پژوهش می‌کوشد با رویکردی زیباشناسانه، به مطالعۀ اجزای کالبدی و کاربرد عناصر بصری در محراب‌های زرین‌فام دورۀ ایلخانی بپردازد.rnپرسش مقالۀ حاضر این است که در اجزای کالبدی محراب‌های زرین‌فام دورۀ ایلخانی چه ویژگی‌هایی وجود دارد؟ برای دستیابی به پاسخ، در گام نخست تلاش شده تمامی محراب‌های زرین‌فام موجود از دورۀ ایلخانی شناسایی شود. سپس به منظور کشف کیفیت اجزای کالبدی آثار، ویژگی‌های مضمونی، بصری و ساختاری محراب‌های زرین‌فام این دورۀ تاریخی تحلیل و بررسی می‌شود. نتایج کلی تحقیق بر این نکته تاکید دارند که محراب‌های زرین‌فام دورۀ ایلخانی از کیفیتی مطلوب در اجزای کالبدی آثار برخوردارند، لیکن این کیفیت در ادوار پایانی دورۀ ایلخانی دچار افت شدیدی شده و بسیاری از ویژگی‌های مثبت و درخشان این آثار رنگ باخته است.